Το κουτί της Πανδώρας

Περιγραφή
Το “Κουτί της Πανδώρας” ξεκινά με την απελευθέρωση της Λούλου, την οποία κατορθώνουν οι πιστοί ερωτικοί της σκλάβοι με επικεφαλής την κόμισσα Γκέσβιτς, μια λεσβία που την ακολουθεί σαν σκιά της ή σαν το διάβολο.
Στο τέλος του έργου η Γκέσβιτς εγκαταλείπει το ρόλο του διαβόλου και παίρνει το ρόλο της μετανοούσας, προκαλεί την κάθαρση μέσω της θυσίας και μεσιτεύει υπέρ του αμαρτωλού.
Το δίπτυχο της Λούλου φανερώνει την απόρριψη του νατουραλισμού, υπέρ ενός εξπρεσιονισμού που καθιστά τα θεατρικά πρόσωπα περισσότερο τύπους παρά ατομικότητες, με περιγράμματα που φτάνουν να γίνονται μη ρεαλιστικά: είναι περισσότερο πρόδρομος του επικού θεάτρου του Μπρέχτ και του υπερρεαλιστικού θεάτρου του παραλόγου, παρά αυθεντικός συνοδοιπόρος του ρεαλισμού. Κατηγορεί τους συγγραφείς της εποχής του ότι λογοτεχνίζουν υπέρμετρα. Άν θέλει κανείς να αναζητήσει το ανθρώπινο στοιχείο πρέπει να βαδίσει προς τις πηγές του ενστίκτου και της βίας. Η αναζήτηση του πρωτόγονου οδηγεί τον Βέντεκιντ στην πριμοδότηση του άχρονου χαρακτήρα της σεξουαλικής ανάγκης. Για να την παραστήσει της δίνει σάρκα και οστά: όπως ο βιβλικός όφις χρησιμοποιεί την Εύα και το καταστροφικό σεξουαλικό της ένστικτο, έτσι και η Λούλου, που δεν υπάρχει παρά ως έναυσμα της σεξουαλικής επιθυμίας, είναι καταστροφική αρχή, δεν είναι ανθρώπινο όν, δε διαθέτει καμιά ατομικότητα. Δεν έχει όνομα στο ληξιαρχείο, υφίσταται μόνο στο βλέμμα των άλλων και μέσω του ονόματος που της δίνουν οι άλλοι. Δεν κάνει συνειδητά το κακό. Δε θέλει να δημιουργεί θύματα. Τα θύματα υποκύπτουν από μόνα τους.
Αν το “Πνεύμα της γης” είναι ένα είδος μακάβριου χορού των πτωμάτων που έσπειρε η Λούλου, το “Κουτί της Πανδώρας” παρουσιάζει την αναπόδραστη πτώση της ηρωίδας, που την εξυψώνει σε τραγικό θεατρικό πρόσωπο. Και μόνο αναγκάζοντας την πάει ενάντια στη φύση της, οδεύει ολοταχώς προς το χαμό της: η πορνεία, φαινόμενο μια κοινωνικής και όχι φυσικής σεξουαλικότητας, αποτελεί το εντελώς αντίθετο του είναι και την οδηγεί στην καταστροφή.Ο Φρανκ Βέντεκιντ γεννήθηκε στο Ανόβερο στις 24 Ιουλίου 1864. Το 1877 σε ηλικία 13 ετών γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο “Μια σκηνή της Ανατολής” (“Eine Szene aus dem Orient”). Το 1879-80 γράφει το δεύτερό του έργο “Οι απελπισμένοι” (“Die Verzweifelten”) και το 1882 “Το Συμπόσιο του Σωκράτη” (“Das Gastmahl bei Socrates”). Το 1884 παίρνει το μπακαλωρεά και αρχίζει σπουδές γερμανικής και γαλλικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Λωζάνης. Λίγο μετά, με την προτροπή του πατέρα του πηγαίνει στο Μόναχο να σπουδάσει νομικά. Εκεί συχνάζει στα θέατρα, στην όπερα και στις αίθουσες συναυλιών.
Το 1886 γράφει τον “Ταχυζωγράφο” (Der Schnellmaler oder Kunst und Mammon”). Το έργο θα εκδοθεί το 1889 στη Ζυρίχη. Ο Βέντεκιντ αποφασίζει να αφιερωθεί στα γράμματα. Η απόφασή του να εγκαταλείψει τις σπουδές του, προκαλεί τη ρήξη με τον πατέρα του.
Το 1887 αρχίζει τη συγγραφή μιας κωμωδίας σε στίχους, που θα μείνει ατελείωτη, “Το ξύπνημα της Ελίν” (“Elins Erweckung”). Το έργο προαναγγέλλει το “Ξύπνημα της άνοιξης” και τη “Λούλου”.
Συμφιλιώνεται με τον πατέρα του που του επιτρέπει να μείνει στη Ζυρίχη και να ασχολείται με τα γράμματα. Τον Οκτώβριο του 1888 πεθαίνει ο πατέρας του. Η κληρονομιά του επιτρέπει να ακολουθήσει μια καριέρα ανεξάρτητου συγγραφέα. Το 1889 γράφει το “Παιδιά και μπούφοι” (“Kinder und Narren”). Το 1890 αρχίζει να γράφει το “Ξύπνημα της Άνοιξης” το οποίο εκδίδεται ένα χρόνο μετά.
Από το 1892 έως το 1894 διαμένει στο Παρίσι. Επειδή οι οικονομικοί του πόροι έχουν εξαντληθεί, προσλαμβάνεται ως γραμματέας από ένα Δανό γλύπτη. Γράφει το “Φάντασμα του ήλιου” (“Das Sonnenspectrum”), το “Κουτί της Πανδώρας” και την πρώτη εκδοχή του “Πνεύματος της γης” καθώς και το “Ελιξίριο του έρωτος” (Der Liebestrank”).
Στο Μόναχο, το 1896-1897, συνεργάζεται, με μισή καρδιά και με το ψευδώνυμο Ιερόνυμος Κομπς, με την περίφημη εφημερίδα “Simplissimus”. Ενώ σιγά σιγά είχε αρχίσει να κάνει ένα όνομα ως συγγραφέας, παρόλα αυτά δεν κατορθώνει να ανέβουν τα έργα του στο θέατρο. Το 1897 εκδίδει μια συλλογή από νουβέλες, ποιήματα και παντομίμες με τίτλο “Η πριγκίπισσα Ρουσάλκα” καθώς και “Οι νέοι άνθρωποι” (“Der junge Welt”), μια νέα εκδοχή του “Παιδιά και μπούφοι”. Ο Βέντεκιντ ξαναβρίσκει αυτή την εποχή τη Φρίντα Στρίντμπεργκ που παίρνει το διαζύγιό της. Από τη σχέση τους γεννιέται ένα παιδί, ο Φρίντριχ Στρίντμπεργκ.
Χάρη στο φίλο του Κουρτ Μάρτενς, το 1898, προσλαμβάνεται ως γενικός γραμματέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης στο θέατρο της Λειψίας που είχε ιδρυθεί από τον Καρλ Χάινε, το Ibsen-Theater. Εργάζεται εκεί με το ψευδώνυμο Χάινριχ Κάμερερ. Δίνεται η πρεμιέρα του “Πνεύματος της γης” στις 25 Φεβρουαρίου σε σκηνοθεσία του Καρλ Χάινε. Μετά τη διάλυση του θιάσου ο Βέντεκιντ προσλαμβάνεται ως δραματουργός, ηθοποιός και σκηνοθέτης στο Munchner Schauspielhaus που διηύθυνε ο Γκέοργκ Στόλμπεργκ. Η επανάληψη του “Πνεύματος της γης” είναι μια αποτυχία. Η “Simplissimus” κατάσχεται διότι έχει δημοσιεύσει δυο ποιήματα του Βέντεκιντ όπου σατιρίζει τον αυτοκράτορα Γουλιέλμο τον 2ο. Ο συγγραφέας και ο εκδότης καταδιώκονται για έγκλημα καθοσιώσεως (κατά του βασιλιά). Ο Βέντεκιντ διαφεύγει στη Ζυρίχη, κατόπιν στο Παρίσι. Αρχίζει να γράφει τον “Μαρκήσιο φον Κηθ”.
Τον Ιούνιο του 1899 επιστρέφει στη Λειψία και παραδίδεται στις αρχές. Φυλακίζεται από το Σεπτέμβριο του 1899 έως το Φεβρουάριο του 1900. Το Δεκέμβριο του 1899, δίνεται η πρεμιέρα του “Τραγουδιστή της όπερας” στο Βερολίνο. Το Σεπτέμβριο του 1900 δίνεται η πρεμιέρα του “Ελιξίριου του έρωτα” στο Pfauentheater της Ζυρίχης. Συνδέεται με την Χίλντεγκαρντ Τσέλνερ με την οποία αποκτά το 1903 το δεύτερο γιο του Φρανκ.
Ο “Μαρκήσιος φον Κηθ” ανεβαίνει στο Βερολίνο. Το έργο δεν έχει καμιά επιτυχία. Δίνεται η πρεμιέρα του “C’ est la vie” το 1902 στο Schauspielhaus του Μονάχου που είναι η επανάληψη του “Μαρκήσιου φον Κηθ” με τον ίδιο τον Βέντεκιντ στο βασικό ρόλο. Το Δεκέμβρη του 1902 ανεβαίνει από το Kleines Theater του Μαξ Ράινχαρτ το “Πνεύμα της γης”.
Το 1903 γράφει το “Χιντάλλα”, πρώτη γραφή του έργου του Καρλ Χέτμαν. Το 1901 δημοσιεύει με τον τίτλο “Mine-Haha” τα τρία πρώτα κεφάλαια ενός ημιτελούς μυθιστορήματος που είχε αρχίσει να γράφει από το 1895.
Την 1η Μαΐου 1906 ο Βέντεκιντ παντρεύεται την εικοσάχρονη Τίλλυ Νέβες. Την 2 Μαΐου παίζουν μαζί στη Νυρεμβέργη το “Μακάβριο χορό” που αμέσως απαγορεύτηκε. Το “Ξύπνημα της άνοιξης” παίζεται στο Kammerspiele και γνωρίζει τεράστια επιτυχία.
Το 1908 γράφει το “Oaha”. Η “σάτιρα της σάτιρας” που η πρεμιέρα του θα δοθεί πολύ αργότερα, το 1911. Ο εκδότης Άλμπερτ Λάνγκεν αναγνωρίζει τον εαυτό του στο βασικό ρόλο του έργου και τα χαλάει με τον συγγραφέα. Ο Γκέοργκ Μύλλερ παίρνει τα δικαιώματα των έργων του. Δίνεται η πρεμιέρα των “Νέων ανθρώπων” στο Munchner Schauspielhaus. Από το 1909 έως το 1912 παίζει ως ηθοποιός στα δικά του έργα αλλά έχει όλο και μεγαλύτερα προβλήματα με τη λογοκρισία. Γράφει τη “Φιλοσοφική λίθο” το 1909, πρεμιέρα το 1913, τον “Πύργο του Βέτερστάιν” το 1910, που κόβεται από τη λογοκρισία και τη “Φραντσέσκα” το 1911, πρεμιέρα το 1912. Γεννιέται στις 6 Αυγούστου του 1911 η κόρη του Καντίντγια που θα γίνει ηθοποιός, σκηνοθέτης και συγγραφέας.
Ο Βέντεκιντ γράφει και δημοσιεύει το “Σαμψών ή ντροπή και ζήλεια”, πρεμιέρα το 1914 και το “Μπίσμαρκ” το 1915. Το 1916 δίνεται στο Μόναχο η πρεμιέρα του “Ταχυζωγράφου”. Γράφει επίσης τη νέα εκδοχή του “Oaha” με τίτλο “Τιλ ο κατεργάρης”.
Το 1917 δημοσιεύονται στο Berliner Tageblatt αποσπάσματα από τον “Ηρακλή” του. Στη Ζυρίχη δίνεται η πρεμιέρα του “Πύργου του Βέτερστάιν” στο Pfauentheater. Ο Βέντεκιντ υποφέρει από τις συνέπειες ενός κακοεγχειρισμένου σκωληκοειδίτη από το 1914 και πρέπει να του γίνει νέα χειρουργική επέμβαση. Το ζευγάρι δεν τα πάει καλά και η Τίλλυ ζητάει διαζύγιο και κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.
Ο Βέντεκιντ πεθαίνει στις 9 Μαρτίου 1918 μετά την εγχείριση. Η ταφή του στο Μόναχο προκαλεί σύγχυση, κυρίως λόγω της απρόβλεπτης προσέλευσης του κόσμου.

Συγγραφέας: Wedekind Frank
Μεταφραστής: Θηβαίος Γιάννης
Εκδότης: Δωδώνη Εκδοτική ΕΠΕ
Έτος έκδοσης: 2008
ISBN: 960-385-474-3
Σελίδες: 114
Σχήμα: 21χ15
Κατηγορίες: Γερμανικά θεατρικά έργα
Σειρές: Παγκόσμιο Θέατρο

Τιμή σε ιστοσελίδες: 8.74 €