Η απαρχαιωμένη αγοραία νοοτροπία μας

Περιγραφή

Γραμμένο τρία χρόνια μετά την έκδοση του Μεγάλου Μετασχηματισμού, το παρόν άρθρο του Karl Polanyi συμπυκνώνει σε μεγάλο βαθμό τα επιχειρήματα του κλασσικού opus magnum του. Η δημιουργία της οικονομίας της αγοράς συνιστά μια βίαιη ρήξη με καθετί ιστορικά και ανθρωπολογικά γνωστό. Η αλλαγή στη δομή των ανθρώπινων κινήτρων, η επικράτηση μιας πρωτοφανούς δυϊστικής λογικής στον τρόπο κατανόησης της κοινωνίας και του ανθρώπου, ο οικονομικός ντετερμινισμός και κυρίως η εμπορευματοποίηση της εργασίας, της γης και του χρήματος αποτελούν βασικά σημεία της κριτικής του Polanyi ενάντια στην κοινωνία της αγοράς. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά τοποθετούνται τώρα στο πλαίσιο που διαμορφώνουν οι κοινωνικές εξελίξεις των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, δηλαδή η κατάρρευση του οικονομικού φιλελευθερισμού και οι κίνδυνοι του βιομηχανικού πολιτισμού. Αν την πρώτη φαίνεται να τη διαδέχεται μια άλλη οικονομική οργάνωση, οι δεύτεροι παραμένουν απειλητικά παρόντες στη σκιά του τεϋλορισμού, της εντεινόμενης τεχνολογικής ανάπτυξης και πάνω απ’ όλα της Χιροσίμα. Η επιστημονική βαρβαρότητα μας χτυπά την πόρτα. Σ’ αυτό το κρίσιμο σημείο, ο Polanyi μας καλεί να πάρουμε θέση απέναντι, στην προοπτική του Θαυμαστού Νέου Κόσμου του οικονομισμού και των τεχνολογικών του επιτευγμάτων και στον ορίζοντα της ανθρώπινης ελευθερίας, της δημοκρατικής οργάνωσης της παραγωγής και του ελέγχου της τεχνικής. Φυσικά η δεύτερη επιλογή προϋποθέτει να αφήσουμε οριστικά πίσω μας την απαρχαιωμένη, αγοραία νοοτροπία μας.

Καίτοι η ζωή του Πολάνυι ήταν νομαδική -ποτέ δεν βολεύτηκε σε μία άνετη ακαδημαϊκή θέση- το έργο του είχε σημαντική επιρροή στους συγχρόνους του. Ο Πολάνυι (1896 – 1964) γεννήθηκε στη Βιέννη και μεγάλωσε στη Βουδαπέστη· εκεί σπούδασε και σύχναζε στους κύκλους του Καρλ Μάνχαϊμ και του Γκέοργκ Λούκατς. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αιχμαλωτίστηκε στο ρωσικό μέτωπο και, όταν αφέθηκε ελεύθερος, γύρισε στη Βιέννη και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Μετανάστευσε στην Αγγλία το 1933 και ζούσε παραδίδοντας κατ’ οίκον μαθήματα. Το 1940, σε μία περιοδεία για διαλέξεις στις Η.Π.Α., δέχθηκε την προσφορά του Μπένινγκτον Κόλετζ να διδάξει εκεί. Τότε έγραψε και το opus magnus του, τον “Μεγάλο μετασχηματισμό” (1944).
Το 1947, προσκλήθηκε να διδάξει στο κοινωνιολογικό τμήμα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Ωστόσο, επειδή η γυναίκα του Ilon Duczynska είχε παίξει σημαντικό ρόλο στην αποτυχημένη Ουγγρική επανάσταση το 1920, δεν της έδιναν βίζα για να επισκεφθεί τις Η.Π.Α. Οπότε ο Πολάνυι υποχρεώθηκε να κατοικεί στο Τορόντο του Καναδά και να πηγαίνει στις Η.Π.Α. για να διδάσκει· αυτό κράτησε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Παρ’ όλο που επωφελήθηκε ιδιαίτερα από την διακλαδική έρευνα στο Κολούμπια, ποτέ δεν εντάχθηκε στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Έμεινε σε όλη του τη ζωή εξόριστος -από την Ουγγαρία, από την Αυστρία, από την Αμερική, από το ακαδημαϊκό περιβάλλον…
Κυριότερα έργα του:
– “Ο μεγάλος μετασχηματισμός”, 1944
– “Trade and Markets in Early Empires” σε συνεργασία με τους K. Conrad, K. Arensburg, H. W. Pearson, 1957
– “Dahomey and the Slave Trade”, σε συνεργασία με τον A. Rotstein, 1966
– “Primitiv, Archaic and Modern Economics: Essays of Karl Polanyi”, 1968
– “The Livelihood of Man”, σε συνεργασία με τον H. W. Pearson, 1977.

Συγγραφέας: Polanyi Karl
Μεταφραστής: Πέρτσας Γιώργος
Εκδότης: Στάσει Εκπίπτοντες
Έτος έκδοσης: 2014
ISBN: 960-977-507-6
Σελίδες: 48
Σχήμα: 21×14
Κατηγορίες: Οικονομική ιστορία, Κοινωνική εξέλιξη, Πολιτική – Ιστορία, Πολιτισμός – Ευρώπη, Κοινωνική ανθρωπολογία

Τιμή σε ιστοσελίδες: 3.15 €