Δημιουργική λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη (1850 – 1912)

Περιγραφή
Αν το 1850 θεωρείται, από πολλούς, σημείο εκκίνησης του επίσημου πνευματικού βίου της νεότερης Θεσσαλονίκης εξαιτίας της ίδρυσης του πρώτου ελληνικού τυπογραφείου στην πόλη από τον Μιλτιάδη Γκαρπολά, πράξη που είχε θετικές επιπτώσεις στην εκδοτική δραστηριότητα, το βιβλιοεμπόριο, την παιδεία και τη λογοτεχνία, άλλο τόσο σημαντικό σημείο αποτελεί η απελευθέρωση της πόλης και η ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος το 1912, χρονολογία-κλειδί για τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν.
Έτσι, η παρούσα εργασία κινείται ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο πόλους, περιγράφοντας και αναλύοντας τη λογοτεχνική δράση των ελλήνων δημιουργών. Ωστόσο, για λόγους φιλολογικούς, αλλά και οικονομίας, εξαιτίας του μεγάλου χρονικού διαστήματος που έπρεπε να καλυφθεί, προτιμήθηκε ο περιορισμός της αναλυτικής περιγραφής στο διάστημα 1897-1912, ενώ στο πρώτο μέρος της μελέτης περιγράφονται σύντομα τα φαινόμενα του χρονικού διαστήματος 1850-1896. Άλλωστε, το 1897 αποτελεί σημαντική καμπή για όλο τον ελληνισμό, για τη Θεσσαλονίκη, και την αρχή ενός μεσοδιαστήματος αυξημένων δυσχερειών, εξαιτίας του ελληνοτουρκικού πολέμου, της αναστολής της έκδοσης της εφημερίδας “Φάρος της Θεσσαλονίκης” και, κυρίως, της σταδιακής έναρξης του Μακεδονικού Αγώνα και της έξαρσης των εθνικοπατριωτικών αισθημάτων του ελληνισμού της Μακεδονίας. Τα αισθήματα αυτά θα ενταθούν κατά τη διάρκεια της ένοπλης φάσης του Αγώνα (1904-1908), ανάκλαση των οποίων εμφανίζει και η λογοτεχνική δημιουργία της εποχής.
Πηγές για την περιγραφή αυτής της πορείας αποτέλεσαν οι διάσπαρτες δημοσιεύσεις των δημιουργών της εποχής στον τύπο και τα περιοδικά, καθώς και οι σχετικά λίγες αυτοτελείς δημοσιεύσεις τους. Επίσης αποδελτιώθηκαν, κυρίως από τον τύπο και τα περιοδικά, ειδήσεις σχετικές με τα πρόσωπα και τα γεγονότα της εποχής, που βοηθούν στη σύνθεση του ολοκληρωμένου πνευματικού προσώπου της Θεσσαλονίκης. Φυσική χρησιμοποιήθηκε και όλη η έως τώρα φιλολογική κτλ. βιβλιογραφία. […]
(από τον πρόλογο του βιβλίου)Ποιητής και μελετητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Σπούδασε οικονομικά, βιβλιοθηκονομία και φιλολογία στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Διδάκτωρ φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Στη διδακτορική του διατριβή με τίτλο: “Η λογοτεχνική κίνηση στη Θεσσαλονίκη: Πρώτες αισθητές διαμορφώσεις (1850-1912)”, ταξινομεί, αναλύει και περιγράφει τη λογοτεχνική δράση των ελλήνων δημιουργών κατά τη διάρκεια των χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας. Πρωτοπαρουσιάστηκε με δημοσιεύσεις ποιημάτων στο περιοδικό “Νέα Πορεία”, το 1970. Έχει δημοσιεύσει ποιήματα, άρθρα, μελετήματα και δοκίμια, έχει μετάσχει σε συνέδρια, συμπόσια και συζητήσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δώσει διαλέξεις σχετικές με τα επιστημονικά και λογοτεχνικά του ενδιαφέροντα. Στις φιλολογικές του μελέτες δίνει ιδιαίτερο βάρος στη μελέτη των δημιουργών της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας, στη βιβλιογραφία των λογοτεχνικών και περιοδικών εκδόσεων και συνεργάζεται ως βασικός συνεργάτης λογοτεχνικών, φιλολογικών και ιστορικών περιοδικών.
Εργογραφία:
Α. Ποίηση:
– “Παγκλήρως”, Θεσσαλονίκη, “Νέα Πορεία”, 1976
– “Alarme”, Θεσσαλονίκη, “Νέα Πορεία”, 1979
– “Mark Alexander Loys συζητάς τα περασμένα”, Θεσσαλονίκη, “Εντευκτήριο”, 1995, ISBN 960-85126-9-7.
– “44 Ποιήματα 1976-1995: επιλογή”, Παιανία, “Μπιλιέτο”, 2003, ISBN 360-78O5-20-9.
– “Αυτοανθολόγηση 2005”, Θεσσαλονίκη, Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, 2005 (Φυλλάδιο)
– “Ανώνυμοι [αν και] πορτολάνοι”, Παιανία, “Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου”, τχ. 51, 2006, ISSN 1106-6032.
– “Τα ποιήματα του Quebracho: ποίηση (1993-2007)”, Παιανία, “Μπιλιέτο”, 2007, ISBN 360-7805-28-13.
Μελέτες για τη λογοτεχνία:
– “Γλωσσάρι για το Μαραμπού και Πούσι του Νίκου Καββαδία”: στον τόμο “Νίκος Κόρφης, Νίκος Καββαδίας: Συμβολή στη μελέτη της ζωής και του έργου του”, Αθήνα, Κέδρος, 1978, σ. 177-195 [και σε ανάτυπο: Θεσσαλονίκη 1979]
– “Δύο εκδόσεις στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας του εκ Κοζάνης Ζήση Κοεμτζή”, “Ελιμειακά”, τχ. 6-7 (1983) 274-282 [και σε ανάτυπο Θεσσαλονίκη 1983]
– “Δύο εκδόσεις στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας”, “Μακεδονικά”, 23 (1983) 318-330 [και σε ανάτυπο, Θεσσαλονίκη 1983]
– “Τάκης Βαρβιτσιώτης: Ένας περιπαθής του έρωτα και του θανάτου”, “Η Θεσσαλονίκη”, Α’ (1985) 677-684 [και σε ανάτυπο, Θεσσαλονίκη 1985]
– “Η πρώτη λογοτεχνική δεκαετία μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (1912-1922)”: στον τόμο: “Πρακτικά Συμποσίου: Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912”, (1-3.11.1985), Θεσσαλονίκη, Δήμος Θεσσαλονίκης-Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης, 1986, σ.363-389 [και σε ανάτυπο, Θεσσαλονίκη 1986]
– “Η λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα”, στον τόμο: “Συμπόσιο: Ο Μακεδονικός Αγώνας”, (26.10.-2.11.1984), Θεσσαλονίκη, Ι.Μ.Χ.Α.-Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, 1987, σ.243-258 [και σε ανάτυπο, Θεσσαλονίκη 1987]
– “Μακεδονική “πρόσληψη” του ερωτικού Καβάφη”, Παιανία, “Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου”, τχ. 9, 1996, ISSN 1106-6032.
– “Ο λόγιος γιατρός από τη Νιγρίτα Μιχαήλ Παπαδόπουλος και η πνευματική του δράση”, Πρακτικά Β΄ Επιστημονικού Συμποσίου Δήμου Νιγρίτας, Νιγρίτα 17-20.10.1996, Θεσσαλονίκη, Δήμος Νιγρίτας, 2000, σ.553-565 [και σε ανάτυπο, Θεσσαλονίκη 2000]
– “Μια ανέκδοτη επιστολή του ποιητή Κ. Ν. Κωνσταντινίδη για το περιοδικό Νέα Ζωή της Αλεξάνδρειας”, στον τόμο: “Με τους τρόπους του Ντίνου Γεωργούδη: αντιδωρήματα παλαιών μαθητών”, Αθήνα, Εκδ. Κοροντζή, 2007, σ.213- 218, ISBN 978-960-8031-45-6
Άλλα έργα:
– “Έντυπα παλαιά της Βιβλιοθήκης της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (1532- 1800)”, Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών 1992, σ.187, ISBN 960-7265-13-0.
– “Νέα Πορεία [Μηνιαίο] Λογοτεχνικό περιοδικό (1955-1991): βιβλιογραφική περιγραφή”, στον τόμο: “Το περιοδικό “Νέα Πορεία” και οι εκδόσεις του (1955-1992)”, Έκθεση του περιοδικού και των εκδόσεων Νέας Πορείας, Θεσσαλονίκη, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Θεσσαλονίκης, 1992, σ. 13-111.
– “Les imprimes helleniques publies a Thessaloniki (1850-1912): Contribution a la bibliographie hellenique”, Thessaloniki 2001, σ. 111.
– “Νέα Πορεία [Μηνιαίο] Λογοτεχνικό περιοδικό (1955-1994): βιβλιογραφική περιγραφή”, στον τόμο: “Νέα Πορεία: σαράντα χρόνια”, Ειδικό τεύχος, 4, Νοέμβριος 1995, [Θεσσαλονίκη], [Νέα Πορεία], 1995, σ. 449-527.
– “Νέα Πορεία [Μηνιαίο] Λογοτεχνικό περιοδικό (1955-2004): βιβλιογραφική περιγραφή”, στον τόμο: “Νέα Πορεία: από το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα”, Ειδικό τεύχος, 6, Οκτώβριος 2006, [Θεσσαλονίκη], [Νέα Πορεία], 2006, σ. 663-763, ΙSSN 0470-5238.
– N. I. Μέρτζος, Κ. Ν. Πλαστήρας, “Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών: Χρονικό 1939-2007”, Θεσσαλονίκη, Δήμος Θεσσαλονίκης – Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 2007, σ. 183, ISBN 978-960-7265-82-1.

Συγγραφέας: Πλαστήρας Κώστας Ν.
Εκδότης: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών
Έτος έκδοσης: 2009
ISBN: 960-7265-94-7
Σελίδες: 327
Σχήμα: 24χ17
Κατηγορίες: Νεοελληνική λογοτεχνία – Ιστορία και κριτική, Περιοδικά – Ιστορία , Θεσσαλονίκη – Τύπος – Ιστορία, Εφημερίδες – Ελλάς, Περιοδικά – Ελλάς

Τιμή σε ιστοσελίδες: 8.99 €